Λαμπριόλα, Αντόνιο

(Antonio Labriola, Κασίνο 1843 – Ρώμη 1904). Ιταλός κοινωνιολόγος και φιλόσοφος. Ήταν ένας από τους πρωτεργάτες του επιστημονικού σοσιαλισμού. Σπούδασε θεωρητική φιλοσοφία, φιλοσοφία της ιστορίας και παιδαγωγικά στο πανεπιστήμιο της Ρώμης, όπου αργότερα διετέλεσε καθηγητής της φιλοσοφίας της ιστορίας. Αρχικά στράφηκε πολιτικά προς τη Δεξιά, αλλά γρήγορα απογοητεύτηκε από τη διαφθορά και το 1885 υιοθέτησε μια ριζοσπαστική σοσιαλιστική φιλοσοφία. Εγελιανής μόρφωσης αρχικά, ο Λ., μετά τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Νάπολης με καθηγητές τους Α. Τάρι, Φ. Ντε Σάνκτις και Μπερτράντο Σπαβέντα, γρήγορα μεταπήδησε στις σπουδές της κοινωνικής ψυχολογίας και τις θεωρίες του Χέρμπαρτ, για να μυηθεί στη συνέχεια στον μαρξισμό, τη γνώση του οποίου αύξησε με την αλληλογραφία του με τον Ένγκελς. Οπαδός της μαρξιστικής φιλοσοφίας, ήταν ο πρώτος που δίδαξε από πανεπιστημιακή έδρα της Ιταλίας τη φιλοσοφία της ιστορίας από την άποψη του ιστορικού υλισμού. Παράλληλα εργάστηκε για τη δημιουργία ενός εργατικού κόμματος. Το πιο σημαντικό από τα έργα του είναι το Δοκίμιο για τον ιστορικό υλισμό (1896), που αποτελεί την πιο εκλαϊκευμένη έκθεση της διαλεκτικής μεθόδου και της υλιστικής εξήγησης των ιστορικών γεγονότων. Περιέχει λεπτομερέστατη μελέτη του θέματος και περιλαμβάνεται στα θεμελιώδη έργα της παγκόσμιας μαρξιστικής φιλολογίας. Μετέφρασε στα ιταλικά το Κομουνιστικό μανιφέστο. Άλλα έργα του τιτλοφορούνται: Σε ανάμνηση του μανιφέστου των κομουνιστών (1895), Προκαταρκτική διασάφηση (1896), Ομιλία για τον σοσιαλισμό και τη φιλοσοφία (1898), Γράμματα στον Ένγκελς (1927-28), Παιδαγωγικές μελέτες κ.ά.